چه ویژگی‌هایی کتاب «فدک در تاریخ» را به یک الگوی پژوهشی تقریبی در مسائل اختلافی مذاهب اسلامی بدل کرده است؟
تاریخ انتشار: ۱۷ آذر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۲۵۳۲۹۸
برای فهم میزان نبوغ یک فرد، لازم به قصه‌سرایی و به کار بردن عبارت‌ها و توصیف‌های پرطمطراق و جست‌وجوی آن در اظهارنظر نزدیکان و شاگردانش نیست، تنها کافی است نگاه دقیقی به آثار و اندیشه‌های او داشته باشید. این را از این جهت گفتم که شاید شما نیز از نبوغ، خلاقیت و ابتکار شهید سیدمحمد باقر صدر زیاد شنیده باشید.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در این نوشتار، فرصت بررسی تک‌تک این آثار وجود ندارد ولی قرار گرفتن در آستانه ایام شهادت حضرت زهرا(س)، بهانه خوبی است تا به کتاب «فدک در تاریخ» شهید صدر بپردازیم، اثری که جلوه‌ای از نبوغ این شهید را در تحلیل یک رویداد سیاسی- تاریخی مهم در مقطعی حساس از تاریخ اسلام پیش چشم ما قرار می‌دهد.
نوشتن یک تحلیل سنگین تاریخی در ۱۳سالگی
تکیه بر مسئله نبوغ نویسنده در معرفی این کتاب به این جهت است که با مطالعه این کتاب، تصور اینکه فردی بتواند آن را در اوان نوجوانی یعنی ۱۳سالگی بنویسد، جز با پذیرش نابغه و استثنایی بودنش غیرممکن است. بله، سیدمحمدباقر صدر این پژوهش را در ۱۳سالگی به انجام رسانده و به گفته خودش، مجموعه مطالب تدارک دیده‌اش در همین سنین برای سخنرانی مذهبی‌اش بوده است.
با پیش رفتن در مطالعه کتاب و توجه به عمق مباحث تاریخی، فقهی و فلسفی، به خوبی ابعاد احاطه علمی و میزان نبوغ شهید صدر بر خواننده نمایان می‌شود. مسئله‌ای که پیش‌تر بزرگانی چون علامه شرف‌الدین نیز به آن اذعان کرده بودند. فرزند علامه نقل می‌کند علامه سیدعبدالحسین شرف‌الدین همین که کار مطالعه کتاب به اتمام می‌رسد و می‌خواهد آن را ببندد، درباره نویسنده اثر یعنی سیدمحمدباقر صدر می‌گوید: «اشهد بالله انه مجتهد؛ به خدا سوگند او مجتهد است!» و باز نکته جالب‌تر اینکه صدرِ نوجوان نوشته‌هایش درباره ماجرای فدک را در تعطیلات یک‌ماهه حوزه نجف می‌نویسد.
ابتکارات روش شهید صدر برای اثبات دیدگاه شیعه درباره فدک
از بحث نبوغ نویسنده که بگذریم، خود کتاب حائز چه ویژگی‌هایی است که این نبوغ را نمایندگی می‌کند؟ برای فهم ابتکارات و خلاقیت‌های به کار رفته در این کتاب، در تمام لحظات نباید دشواری زمینه و بستر این خلاقیت‌ها یعنی ماجرای فدک به عنوان یکی از پیچیده‌ترین ماجراهای تاریخ اسلام را فراموش کرد. ابتکارات شهید صدر در روایت این ماجرا سبب شده کتابش به اذعان هر خواننده منصفی یک الگوی بحث و پژوهشی تقریبی درباره مسائل اختلافی میان مذاهب اسلامی قلمداد شود. به تعبیری هر چند سید محمدباقر صدر در این کتاب به اثبات باورهای شیعیان درباره مسئله فدک می‌پردازد ولی تلاش می‌کند روشی را به کار بگیرد که در عین پذیرش سایر مذاهب از ادبیات مورد پسند آنها نیز بهره ببرد. این کار نیز در واقع با این هدف صورت می‌گیرد که غبار حاصل از حساسیت‌های غیراصیل، جلو دیدن مسائل اصلی را نگیرد و مانعی از این نظر به وجود نیاید.
شهید صدر پیش از تحلیلش از این ماجرا، از دو شیوه رفتن به سراغ تاریخ می‌گوید. در اولی پژوهشگر تاریخ با الهام از احساسات و عواطفی که میراث برده و در پرتو این الهامات، تاریخ نسل‌های پیشین خود را شکل می‌دهد. اینجاست که دیگر این تاریخ در واقع شرح حال زیستگان روی زمین نیست، بلکه شرح حال افرادی است که در ذهن تاریخ‌نگار و پژوهشگر تاریخ می‌زیسته‌اند. در روش دوم اما تفکر که ماهیت پژوهش است باید از احساسات استثنا شود. شهید صدر می‌گوید وقتی کسی مسئولیت بررسی تاریخ را قبول می‌کند باید بداند دیگر تفکر در مالکیت او نیست و به همین جهت باید احساسات را کنار بگذارد. طبیعی است که دومی، شیوه‌ای است که نویسنده «فدک در تاریخ» برای بررسی رویدادهای پس از رحلت رسول خدا(ص) برمی‌گزیند. انتخاب این شیوه سبب می‌شود حتی آنجایی که احساس می‌شود صرفاً با گزاره‌های عاطفی در دل روایت تاریخی روبه‌رو هستیم، بایستیم و با عینکی جدید ماجرا را بازخوانی کنیم.
یک بازخوانی همه‌جانبه از یک رویداد تاریخی
شهید صدر در این کتاب ابتدا به شکلی کوتاه و با بیانی ادبی نگاهی گذرا به شرایط پس از رحلت پیامبر(ص) می‌کند و از ماجرای فدک- که در واقع انقلاب بود، نه فقط یک دادخواهی ساده بر سر ارث و میراث یا باغی در اطراف مدینه- تصویری کلی ارائه می‌دهد. سپس به شکلی گذرا تاریخی را که بر فدک گذشته است، گزارش می‌دهد و آنچه را در طول زمان بر این قطعه مهم و البته نمادین از زمین گذشته است، از نظر می‌گذراند. نویسنده در فصل سوم ابتدا روش درست و بایسته‌های پژوهش تاریخی را تبیین و سپس با نقدی بر نوشته استاد عباس محمود عقاد، راه بحث از قیام فاطمی را گشوده و به بررسی زمینه این انقلاب و جلوه‌های سیاسی آن می‌پردازد و در این راستا نقش قیام حضرت زهرا(س) را تبیین می‌کند و نشان می‌دهد دادخواهی آن حضرت در واقع تلاشی برای بازگشتن حکومت اسلامی به مسیر اصلی آن بود که توسط خداوند متعال تعیین و توسط رسول گرامی‌اش ابلاغ شده بود. فصل چهارم کتاب نیز گزیده‌هایی از سخنان حضرت فاطمه(س) در این قیام است که حقیقت سیاسی و اهداف این انقلاب را نمایان‌تر می‌کند. در فصل پنجم و پایانی کتاب، شهید صدر محکمه‌ای تاریخی برپا می‌کند و با ارائه مستندات دو طرف دعوا به بررسی ماجرای فدک و حکم صادر شده درباره آن می‌پردازد.
منبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: ماجرای فدک شهید صدر
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۲۵۳۲۹۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تصاویر نقشه‌های تاریخ با نام خلیج فارس
تعداد بازدید : 0 کد ویدیو دانلود فیلم اصلی کیفیت 480 بازدید 10 در هر نقشه تاریخی که بنگرید، نام خلیج فارس به زبان‌های مختلف بر آن نقش بسته است. در این ویدیو شماری از نقشه‌های تاریخی مرور شده که تاریخ کهن این نام و حاکمیت تاریخی ایران بر این آبها را یادآور می‌شود.
حمله به نمازگزاران در گذره هرات افغانستان/ ۶ نفر شهید شدند